Cách đây nửa năm mình có viết một chuỗi bài diễn giải về các kịch bản có thể xảy ra do chính sách bơm tiền, tới nay có vẻ chúng ta đã có cái nhìn ít nhiều rõ ràng hơn về chính sách bơm tiền của FED sẽ dẫn tới đâu.
Ngày hôm qua, lãi suất trái phiếu chính phủ (TPCP) Mỹ 10 năm vượt mốc 1,5%. Sẽ là bình thường khi nền kinh tế hồi phục từ đáy làm tăng nhu cầu vốn và khiến lãi suất tăng. Tuy nhiên, điều đáng nói là tốc độ tăng khi lãi suất TPCP Mỹ đang tăng với tốc độ rất nhanh do làn sóng nháo nhào bán tháo trái phiếu chính phủ.
Lãi suất TPCP Mỹ là tham chiếu cho thị trường lãi suất toàn cầu nên ở hầu hết các nước đang chứng kiến lãi suất trái phiếu chính phủ tăng và Việt Nam cũng không phải ngoại lệ.
Đi kèm với đà tăng đó là việc giá dầu và các commodities khác cũng tăng mạnh cũng như chi phí vận tải biển tăng cao do tình trạng thiếu hụt container. Những diễn biến này khiến cho quan ngại về lạm phát gia tăng trên thị trường toàn cầu.
Hình 1: Diễn biến TPCP Mỹ
Nguồn: https://tradingeconomics.com/united-states/government-bond-yield
Vậy lạm phát là gì và nó có tác hại như thế nào ?
Lạm phát thể hiện vấn đề giá cả hàng hóa tăng do đồng tiền mất giá so với hàng hóa và gây thiệt hại cho người cầm tiền. Với doanh nghiệp, Warren Buffett đã từng mô tả lạm phát giống như một loại thuế phụ thu trên vốn đầu tư. Nếu bạn kinh doanh và đóng thuế thu nhập 20% lợi nhuận trước thuế, bạn vẫn sẽ có lợi nhuận sau thuế dương, miễn là lợi nhuận trước thuế dương. Nhưng với lạm phát, nếu tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp của bạn là 15% mà lạm phát là 20% thì bạn thực tệ lỗ 5%. Điều đáng ngại hơn là lạm phát sẽ làm FED sớm phải tăng lãi suất và dẫn tới sự sụp đổ của thị trường tài chính vốn đang ở mức đòn bẩy rât cao do vốn nhiều và rẻ. Thị trường bất động sản cũng bị ảnh hưởng bởi phân khúc vay nợ nhiều (chủ đầu tư và người mua) nếu lãi suất lên.
Có 3 yếu tố chính sẽ có thể tác động đến lạm phát là (1) cung tiền, (2) vòng quay tiền và (3) tăng trưởng kinh tế (các bạn có thể tìm hiểu mối quan hệ ở đây).
Trong đó:
- Cung tiền tăng sẽ làm TĂNG áp lực lạm phát. Đây đơn giản là quan hệ cung và cầu. Hàng hóa A đang tương ứng với 1 đồng trong nền kinh tế. Nay bơm tiền tạo ra 1.2 đồng trong khi số lượng hàng hóa không đổi thì giá hàng hóa phải tăng.
- Vòng quay tiền tăng sẽ làm TĂNG áp lực lạm phát. Vòng quay tiền thể hiện tốc độ luân chuyển tiền trong nền kinh tế. Sau cuộc khủng hoảng 2008, tiền được bơm rất nhiều nhưng thực tế không tạo ra lạm phát và nhiều ý kiến cho rằng lạm phát đã chết. Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa lần bơm tiền này và lần bơm tiền năm 2008 là việc cứu trợ năm 2008 chủ yếu diễn ra với các tổ chức tài chính và tiền chỉ nằm quanh quẩn trong hệ thống tài chính thay vì đưa vào lưu thông. Kể từ khi Covid bùng nổ, mọi hoạt động thương mại gần như bị đình trệ nên đến thời điểm này tiền cũng chưa thực sự quay trở lại lưu thông. Gói kích thích mới trị giá tới 1.900 tỷ usd của TT Biden sắp tới dự kiến sẽ phát tiền tới tay người dân chứ không phải tài trợ cho các tổ chức tài chính. Điều này có nghĩa là tiền sẽ đưa vào lưu thông cùng với việc dần cởi bỏ phong tỏa sẽ có thể làm vòng quay tiền tăng trở lại. Do vậy, việc bơm tiền lần này có thể sẽ có rủi ro lạm phát lớn hơn cách đây 10 năm.
- Tăng trưởng kinh tế làm GIẢM áp lực lạm phát. Nếu tiền bơm ra tạo thêm hàng hóa, dịch vụ thì điều này có thể coi như đồng vốn đã bơm ra được sử dụng hiệu quả và làm giảm áp lực lạm phát. Nếu nền kinh tế hồi phục chậm chạp thì rủi ro lạm phát sẽ tăng.
Hình 2: Diễn biến vòng quay tiền
Nguồn: https://fred.stlouisfed.org/series/M2V
Vậy liệu lạm phát có trở lại ? Không ai có câu trả lời chắc chắn ở thời điểm này nhưng với những diễn biến trên thị trường thì rõ ràng NĐT nên chuẩn bị cho kịch bản này. Với thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản, các bạn đã trải qua giai đoạn 2007-2010 hẳn vẫn nhớ kí ức về lạm phát như thế nào.
Cách đây 2 ngày, một NĐT rất nổi tiếng là Michael Burry có cảnh báo về rủi ro lạm phát trên một bài viết đăng tải tại twitter. Có lẽ vì một lý do tế nhị gì đó mà tác giả sau đó đã xóa bài viết này nhưng các bạn vẫn có thể tìm thấy phiên bản của bài viết này được các trang web khác kịp lưu lại (Các bạn có thể xem tại đây).
Với bạn nào chưa biết thì Michael Burry là NĐT nổi tiếng đã dự báo đúng cuộc khủng hoảng 2008 và đạt một tỷ suất lợi nhuận kỷ lục. Các bạn nên xem phim The Big Short, một bộ phim mô tả một cách dễ hiểu về bối cảnh cuộc khủng hoảng nợ cách đây 10 năm và Michael Burry là cảm hứng để xây dựng nhân vật chính trong phim.
Mình sẽ dịch lại để các bạn hiểu ý và tham khảo nhận định của Michael Burry (không phải nhận định của mình nhé):
Chính phủ Hoa Kỳ đang mời gọi lạm phát với chính sách theo lý thuyết tiền tệ hiện đại MMT. Tỷ lệ Nợ / GDP tăng nhanh, cung tiền M2 tăng trong khi doanh số bán lẻ, chỉ số sản xuất PMI bước vào giai đoạn phục hồi chữ V. Thêm hàng nghìn tỷ USD kích cầu & tái mở cửa để thúc đẩy nhu cầu trong khi mà chi phí nhân viên và chuỗi cung ứng tăng vọt. #ParadigmShift
- Cassandra (@michaeljburry) ngày 20 tháng 2 năm 2021
Cuộc sống của lạm phát trong giai đoạn chín muồi của nó là một nghịch lý với những đặc điểm riêng không thể nhầm lẫn. Một là sự giàu có lớn, ít nhất là những thứ được ưa chuộng bởi sự bùng nổ ... Nhiều vận may lớn đến chỉ trong một đêm ... Các thành phố, có một tuổi trẻ vô mục đích và nông nổi .
Giá cả ở Đức ổn định, kinh doanh và thị trường chứng khoán đều bùng nổ. Tỷ giá hối đoái của đồng mark so với đồng đô la và các loại tiền tệ khác thực sự đã tăng trong một thời gian và đồng tiền này có một vài thời điểm là đồng tiền mạnh nhất trên thế giới vào trước thời điểm lạm phát .
Song song với sự giàu có là sự suy giảm túi tiền của cái nghèo. Ngày càng nhiều người đứng ngoài xu hướng kiếm tiền dễ dàng, nhìn nhưng không vào được. Tỷ lệ tội phạm tăng vọt.
Các bản tường thuật thời đó kể về một sự sa sút tinh thần tăng dần len lỏi trong những người dân bình thường, cộng với sự mệt mỏi của họ với nhịp độ chóng mặt, không có mục đích rõ ràng, và nỗi sợ hãi của họ khi chứng kiến vị trí bấp bênh của mình tuột dốc trong khi những người khác trở nên giàu có một cách rõ ràng.
Hầu như bất kỳ loại hình kinh doanh nào cũng có thể kiếm tiền. Thất bại trong kinh doanh và phá sản trở nên rất ít. Sự bùng nổ đã đình chỉ các quy trình bình thường của chọn lọc tự nhiên mà theo đó những thứ không cần thiết và không hiệu quả sẽ bị loại bỏ.
Chỉ riêng đầu cơ, dù chẳng bổ sung gì cho sự giàu có của nước Đức, đã trở thành một trong những hoạt động lớn nhất của nước này. Cơn sốt tham gia tạo dấu ấn nhanh chóng đã lây nhiễm gần như tất cả các tầng lớp..Mọi người từ một người điều hành thang máy trở lên đều tham gia chơi trên thị trường.
Khối lượng giao dịch chứng khoán trên thị trường chứng khoán Berlin tăng cao đến mức ngành tài chính không thể theo kịp các thủ tục giấy tờ ... và thị trường buộc phải đóng cửa vài ngày một tuần để giải quyết công việc tồn đọng" #robinhooddown
Tất cả đồng mark tồn tại trên thế giới vào mùa hè năm 1922 đều trở nên không đủ giá trị, vào tháng 11 năm 1923, để mua một tờ báo hoặc một vé xe điện. Đó là phần ngoạn mục của vụ sụp đổ, nhưng phần lớn thiệt hại thực sự ở tiền bạc của cải đã bị ảnh hưởng nhiều trước đó.
Trong suốt những năm qua, chu kỳ lạm phát này đã âm thầm được tạo nên không phải trong một năm mà trong chín năm, thể hiện tám năm thai nghén và chỉ một năm sụp đổ
Kịch bản 1914-1923 được nhìn thấy lại vào giai đoạn siêu lạm phát năm 1974 và có thể suy luận một cách đáng ngại cho giai đoạn 2010-2021 "khi những đồng đô la từ trên trời rơi xuống ... các nhóm quản lý ngày càng sáng tạo để chấp nhận rủi ro nhiều hơn .. như trả cổ tức bằng nợ cho các nhà đầu tư hoặc đầu tư vào các cơ hội tăng trưởng đầy rủi ro, tâm lý đã đánh bại tâm lý tiết kiệm. "
Mọi người nói rằng tôi đã không cảnh báo lần trước. Tôi đã làm, nhưng không ai nghe. Vì vậy, tôi cảnh báo lần này. Và vẫn không ai lắng nghe. Nhưng tôi sẽ có bằng chứng mà tôi đã cảnh báo.
Hình 3: Lạm phát ở Đức bùng phát sau khi vòng quay tiền tăng trở lại
Giai đoạn mà Michael Burry nhắc tới là một giai đoạn lịch sử của nước Đức sau thế chiến lần thứ nhất, một trong những siêu lạm phát lớn nhất trong lịch sử (thường được biết đến với cái tên lạm phát Weimar). Đây là giai đoạn có nhiều điểm tương đồng mà mình cũng từng đề cập đến trong bài viết về các kịch bản bơm tiền. Đó là việc vòng quay tiền giảm khi người dân tích trữ phòng rủi ro trong chiến tranh dẫn tới bơm tiền thoải mái không xuất hiện lạm phát. Nhưng khi kết quả cuộc chiến đã rõ và Đức phải bồi thường chiến tranh thì lạm phát đã tăng phi mã và kết thúc bằng việc đồng mark Đức trở nên vô giá trị và chính phủ buộc phải thay bằng một đồng tiền mới. Cuối tuần có thời gian sẽ viết rõ hơn về giai đoạn này. Tìm hiểu lịch sử rất hữu ích cho việc đầu tư.
