Sau bài 6 con đường đầu tư LeoX viết tại link này, nhiều người hào hứng bình luận và inbox hỏi là e muốn đi theo con đường số 2: đầu tư các doanh nghiệp vừa và nhỏ để tích lũy vốn rồi lên con đường số 4 và số 5 như LeoX từng đi.
Lộ trình đó hoàn toàn hợp lý về logic, chỉ có điều sau khi đọc các bình luận và tiếp xúc sâu hơn LeoX nhận ra rằng có không ít bạn có một khoảng cách kha khá giữa “Muốn: và “Phù hợp”. Bạn có thể muốn, rất muốn nhưng nó vẫn có thể không phù hợp. Có thể là vì bạn không đủ thời gian cho nó, có thể vì tính cách bạn không phù hợp với con đường đó, có thể vì lượng kiến thức của bạn còn phải nạp thêm khá nhiều ...
Đó là lý do LeoX viết tiếp bài này vì khi chọn sai đường hoặc lựa chọn không thực tế sẽ khiến bạn càng chả thấy đường ở đâu. Mục tiêu nên được đặt ra một cách thực tế và cân đối với khả năng thực hiện bạn mới có sức để biến nó thành hành động được.
LeoX xếp 5 yếu tố quan trọng quyết định bạn nên đi theo con đường nào để bạn cân nhắc trong bảng dưới đây. 5 yếu tố đó là Kiến thức nền tảng, thời gian có thể dành cho đầu tư, tính cách , mục tiêu lợi nhuận và quy mô vốn.
- Lấy ví dụ, nếu bạn muốn đi theo con đường số 2, nhưng thực tế kiến thức nền đang khá ít hoặc gần như không có, tính cách thì khá ngại tư duy sâu, trong khi về thời gian thì còn chạy deadline công việc chỉ dành được cuối tuần cho việc nghiên cứu đầu tư thì lựa chọn này là không khả thi.
- Con đường số 2 và số 5 đều là tiếp cận theo hướng rộng rồi thu hẹp lại thông qua bộ lọc để so sánh rồi phân tích. Số 2 là lọc bottom up từ cơ bản của doanh nghiệp, trong khi số 5 là lọc top down từ vĩ mô >> chu kỳ kinh tế >> nhóm tài sản hưởng lợi>> nhóm ngành hưởng lợi. Cả 2 con đường này đều có điểm lợi là bạn nhìn được bức tranh rộng, đưa lên bàn cân so sánh để tìm được cái tốt nhất thay vì chỉ tìm những thứ quen thuộc hoặc tình cờ đến với mình. Nhưng cả 2 con đường này đều đòi hỏi bạn có những tiêu chí nhất định, nếu kiến thức chưa tốt có thể học, nhưng để bù lại được điểm đó, bạn sẽ cần có nhiều thời gian, có tính cách phù hợp như chịu khó tư duy, tò mò và kiên định.
- Còn nếu bạn có ít kiến thức, ít thời gian, khá thận trọng nhưng lại đặt kỳ vọng lợi nhuận cao thì đó là điều khá bất hợp lý. Cách tiếp cận với bạn thường sẽ là con đường số 3 - tiếp cận từ những gì bạn hiểu và biết rõ nhất thôi. Và như vậy thì phải nhìn vào những gì phù hợp với mình chứ đừng nên nhìn vào mâm của người khác rồi so sánh mà nghi ngờ lại bản thân hoặc con đường mình chọn. Bạn sẽ trau dồi để tăng dần vòng tròn hiểu biết của mình lên, nhưng hãy cứ trung thành với nguyên tắc: không hiểu không đầu tư.
- Con đường số 4 cũng khá tương đồng với số 3. Cũng chắc chắn và sợ rủi ro, cũng chỉ nên đi từ cái mình hiểu, nhưng điểm khác là họ có kiến thức nền khá tốt, có thể không phải kiến thức hàn lâm mà là khả năng suy luận tự nhiên rất logic và phán đoán chuẩn. Hơn nữa quy mô vốn cũng lớn hơn nên mối quan tâm sẽ khác hơn nhóm số 3, ví dụ họ sẽ thích BĐS hơn là chứng khoán khi cả 2 thị trường cùng có cơ hội. Hoặc cùng là bất động sản, họ cũng sẽ chú ý đến phân khúc BĐS khác so với nhóm số 3, thường là các vị trí đắc địa, nguồn cung hiếm, và đối tượng mua lại là người có tiền. Họ đa nghi hơn và chỉ cần thông tin thị trường, cần phân tích về kinh tế để định hướng nên tìm cơ hội ở nhóm tài sản nào hay các tổng hợp thị trường, các so sánh đáng tin cậy để hỗ trợ cho việc quyết định chứ không dễ dàng tin ai khuyên mua hay bán gì.
- Nếu bạn có kiến thức, có thời gian nhưng tính cách lại ưa thích cảm xúc và muốn nhìn thấy kết quả nhanh, bạn thấy việc suy luận phân tích đau đầu nhức óc thì rất có thể bạn sẽ phù hợp với con đường số 1: con đường làm trader. Tuy nhiên phải chấp nhận một thực tế là nó sẽ mang lại cả cảm xúc xấu lẫn cảm xúc tốt, có những lúc hân hoan vì chiến thắng thì cũng có những lúc dằn vặt ám ảnh vì thua. Bản thân con đường này là khá bấp bênh, lúc thị trường thuận kiếm được dễ tưởng mình giỏi nhưng cái khó của con đường này không phải là kiếm mà là giữ được.
- Nếu bạn không có hoặc có ít kiến thức, cũng không có thời gian để tìm học hay tìm cơ hội cũng ngại tư duy sâu để nghiên cứu phân tích, nhưng đổi lại bạn có kỳ vọng hợp lý về lợi nhuận và tính kiên định kỷ luật, thì passive invest (đầu tư index) có thể là 1 phương án phù hợp với bạn. Mặc dù bản thân LeoX là người đầu tư theo active (chủ động), nhưng phải thừa nhận trong bài này rằng passive là lựa chọn không tệ trong khung thời gian dài với số đông. Ở Việt Nam sẽ cần modify so với chiến lược dollar cost avaraging (mua trung bình giá vốn) để tăng tính hiệu quả, nhưng nhìn chung backtest lại kết quả cũng không tệ. LeoX vẫn nợ các bạn một bài hướng dẫn cụ thể về cách tiếp cận này, tuy nhiên việc viết ra để người khác ứng dụng bản thân LeoX nhìn nhận nó với 1 trách nhiệm cao nên sẽ cần update lại số liệu cho chiến lược LeoX đã làm từ hồi xưa để minh họa. Đó là lý do lần lữa mãi vì có những việc khác quan trọng hơn phải làm.
- Trường hợp bạn hội tụ đầy đủ các yếu tố không tự làm được (và cũng không nên tự làm) như ko có kiến thức nền, ngại tư duy, không kiên định, khó làm chủ cảm xúc khi đầu tư, ít thời gian thì có thể lựa chọn tốt nhất với bạn là ủy thác cho các quỹ chuyên nghiệp. Tuy nhiên nên tìm hiểu kỹ để biết mình giao tiền cho ai, họ đã làm tốt như thế nào trong quá khứ, có thể kiểm chứng được không…tìm hiểu kỹ về các khoản phí chìm và cũng không nên mong đợi mức lợi nhuận cao vì bản thân track record của các quỹ suốt hơn chục năm qua nếu hiệu quả cao thì thị trường quản lý quỹ đã bùng nổ từ lâu rồi.
- Còn ủy thác cho các cá nhân thì bạn nên hiểu rõ về trình độ, phương pháp luận của người đó. Và cũng hãy thực tế rằng, dù họ có nói hay đến đâu thì trong đầu tư không ai có thể mạnh miệng được. Mạnh miệng , khẳng định, cam kết thường là lối nói của những người không lường trước được hết mức độ phức tạp của vấn đề. Người để cửa cho họ sai, có nghĩa là họ đã chuẩn bị cả phương án cho kịch bản sai đó. Đầu tư quyết định sai là việc khó mà tránh được , ngay cả với các huyền thoại đầu tư trên thế giới. Vấn đề là khi sai thì sao, xác suất sai là bao nhiêu và họ có kịp nhận ra họ sai không hay cố chấp bảo thủ với quyết định của mình để an ủi bản ngã.
- Con đường số 5 đi từ top down, từ vĩ mô xuống xác định chu kỳ kinh tế, các phân lớp tài sản nào hưởng lợi hay tiềm năng trong chu kỳ hiện tại, rồi xuống tiếp đến phân khúc hay nhóm ngành. Con đường này chắc chắn đòi hỏi bạn phải dành thời gian toàn tâm, vì không những thông tin vĩ mô trong ngoài nước cần được cập nhật đánh giá phân tích, mà còn đi xuống phân lớp các loại tài sản vốn mỗi cái đã là 1 thị trường rộng. Do đó đòi hỏi không chỉ thời gian mà cần cả kiến thức và công cụ hỗ trợ để rút ngắn thời gian nghiên cứu sàng lọc. Tính cách nên là người thiên về tư duy, đọc nhiều và tò mò nhiều để tự tìm giải đáp cho những vấn đề “con gà quả trứng” vốn rất thường gặp khi zoom out ra ở mức độ vĩ mô.
- Kết quả nghiên cứu của nhóm này thường sẽ rất hữu ích cho nhóm 3 và 4, vì họ cần phải quan tâm việc môi trường kinh doanh và bối cảnh kinh tế hiện tại tác động như thế nào đến tài sản của họ, hay nên hướng đi đâu để tìm tài sản đầu tư phù hợp. Thậm chí đơn giản hơn chỉ là để hiểu chân thực những gì đang diễn ra xung quanh mình. Tuy nhiên để nhận đc đúng thông điệp thì vẫn cần phải ở 1 level nhất định do đó học và hành cần đi đôi với nhau.
Tản mạn vài dòng chia sẻ
Bản thân LeoX cũng đã gặp bối rối trong việc định hướng cho leox.vn khi nhận ra các thành viên khá chênh nhau về trình độ. Viết sâu thì khiến người ở toa cuối hoang mang, viết nông thì những người có trình độ ko thấy hấp dẫn. Quan trọng hơn là người ở con đường số 3,4 không nhất thiết phải biết hết những thứ ở con đường số 2,5 , càng ko nên bị hoa mắt bởi những mô hình đồ thị của con đường số 1.
LeoX tự thấy mình cũng hơi mâu thuẫn - không muốn một thứ nào đó quá rõ ràng cụ thể về dài hạn. Trong survey lần thứ 2 với hơn 1200 người tham gia, không ít lời nhắn cụ thể là mong leox.vn tổ chức workshop hoặc khóa học. Đó rõ ràng là một cách đi thực tế vì người người đi dạy với tổ chức khóa học và nhu cầu là rất cao. Nhưng vấn đề là điều đó không thực sự inspire cá nhân LeoX. Có 4 lý do. Thứ nhất sẽ chỉ dạy được theo nhóm nhỏ, trong khi LeoX muốn hướng tới cộng đồng - đó là nhu cầu nguyện vọng làm những thứ lớn hơn bản thân mình. Thứ hai, LeoX biết chắc việc học sẽ không ý nghĩa nhiều nếu không đi với hành trong cả quá trình. Thứ ba cách tiếp cận với mỗi cá nhân sẽ khác theo trình độ, tích cách, thời gian họ có, rồi còn cả sự khác nhau về quy mô vốn và mục tiêu lợi nhuận. Thứ 4 nó không vui. LeoX đã dạy vài khóa CFA và thấy mệt hết cả hơi vì mình chỉ có năng khiếu viết chứ nói không giỏi.
Cũng có vài người inbox hỏi có tư vấn hay nhận ủy thác không. Câu trả lời là cũng không muốn. Cầm tiền của người khác gánh theo cả kỳ vọng và cảm xúc của họ mệt lắm không thấy vui, quản lý tiền của mình cho hiệu quả là thấy đủ rồi. Lại cũng có gần chục cái inbox hỏi báo giá để PR cho thương hiệu cho 1 CTCK, hay 1 bên làm sản phẩm và dịch vụ về tài chính, 1 sàn về bitcoin, 1 vài bạn bán bảo hiểm hay trái phiếu hỏi mua post. Câu trả lời cũng là không muốn. Mấy năm viết và thu gặt không có gì đáng quý hơn là sự tin cậy, giờ đi làm quảng cáo thì coi như đổ xuống sông. Vậy thì muốn gì? Muốn viết để nhiều người follow , để nổi tiếng? Cũng không hẳn, muốn nổi tiếng thì ẩn danh làm gì? Show cái mặt cái chân dung ra có khi sẽ dễ dàng hơn và oai hơn chứ? Với lại viết để người ta thấy mình giỏi và nguy hiểm thì dễ hơn nhiều so với việc viết để mang lại giá trị sử dụng cho người đọc. Những thành viên cộng đồng leox.vn rất khác nhau ở trình độ, viết cho những toa đầu mà toa cuối hiểu sai dẫn đến hành động sai thì nguy hiểm.
Bản thân việc phát triển Cộng đồng khi trao đổi sâu với Nguyễn Nam, LeoX cũng thấy mình nhìn vấn đề có thiếu sót. Xây dựng hẳn một cái cộng đồng riêng trên web, nhưng nó vi phạm nguyên lý không bao giờ sai là “phần thắng không dành cho số đông”. Nguyên tắc không theo đám đông và tạo ra một đám đông thì phải chăng là đang mâu thuẫn? Chợt nhìn lại cả loạt cộng đồng đang phát triển rầm rộ trên mạng, LeoX thấy mình cần phải dừng lại đã. Liệu phát triển 1 cộng đồng đầu tư đông vui có phải mục tiêu đúng? Nhiều người viết chia sẻ để làm gì khi người ta vào phải đọc thêm cả tá trong khi vốn đã ngộp thông tin? Nhất là đọc xong thấy ai cũng cao siêu cả rồi biết tin ai ? Thực sự mọi người có cần thêm nhiều cộng đồng, nhiều bài viết hơn không? Điều đó giải quyết được vấn đề cụ thể nào?
Viết đôi dòng để chia sẻ, bản thân LeoX cũng không nhìn hết được vấn đề. Đôi lúc cũng phải dừng lại để xem mình đang làm gì và vì điều gì? Tạo ra giá trị gì ? Và nói thật thì nhiều khi là còn bận tập trung xử lý tài sản của bản thân và cả các dự án “làm không chỉ vì đam mê” nên mong mọi người thông cảm khi lúc on lúc off. Dù sao thì có thực mới vực được đạo mà :D
Chia sẻ đôi chút giải thích cho sự vắng bóng của bản thân một thời gian. Tuy vậy mọi người yên tâm là các hạng mục công cụ và bộ lọc hữu ích cho việc đầu tư vẫn đang được đầu tư triển khai trên leox.vn. Chính bản thân LeoX và X-team là những người xây ra nó ra vì sẽ cần dùng tới nó. Hi vọng mọi người cũng nhận được giá trị.
Các bạn luôn là kim chỉ nam để LeoX và X-team biết nên đi theo hướng nào. Do đó đừng ngần ngại trả lời tại bài viết này: bạn thuộc nhóm nào trong các nhóm nêu ở bảng trên? điều bạn cần là gì? Khó khăn của bạn là gì nhé?
Nhắc lại một chút lý do tại sao bạn nên có 1 con đường 1 lộ trình rõ ràng làm kết bài cho bài viết này.
- Thứ nhất, cơ hội phù hợp với người này chưa chắc phù hợp với người khác. Lời khuyên cho một người A đúng nếu áp dụng cho người B có thể là sai. Cô A không mua chung cư lấy tiền đầu tư vì cô A đang nhìn ra các cơ hội đầu tư hấp dẫn hơn và sẵn sàng trì hoãn việc an cư để gia tăng tài sản. Cùng chung cư đó, cô B quyết định mua là hợp lý vì ở bối cảnh hiện tại cô B không tìm được cơ hội đầu tư nào phù hợp, trong khi lãi suất tiết kiệm thì quá thấp và việc bơm tiền đang đẩy áp lực lạm phát lên cao với chi phí Nguyện vật liệu xây dựng đã tăng 20-40% từ đầu năm nay.
- Thứ hai, khi không có 1 mục tiêu hợp lý và 1 lộ trình tương ứng để đạt mục tiêu đó, rất có thể bạn sẽ chạy lòng vòng đây một tí, kia một tí vì thấy cái nào cũng hấp dẫn đáng tìm hiểu trong khi thời gian thì có hạn. Một con đường đi về hướng Bắc, một con đường đi về hướng Nam mà cứ chạy đường này 1 tí, chạy đường kia 1 tí, thì cuối cùng thành đi vòng vòng và về lại chỗ cũ.
- Thứ ba, không biết mình là ai , muốn gì, và sẽ đi đường nào để đến đó thì sẽ có xu hướng muốn tìm kết luận. Mua cái gì? Mua giá bao nhiêu? Lợi nhuận tiềm năng thế nào? Bao giờ mua? Những câu hỏi này người thực sự biết sẽ rất thận trọng khi trả lời, nhất là khi không hiểu situation cụ thể của bạn, vì không cẩn thận làm ơn lại mắc oán. Còn người sẵn sàng trả lời hết cho bạn các câu hỏi trên mà không tìm hiểu hoàn cảnh cụ thể của bạn thì thường lại là người bán. Quan trọng nhất, cách tiếp cận từ cái ngọn hay từ kết luận như vậy thì sẽ khiến bạn mãi phụ thuộc, mãi phải đi hỏi, luôn thấy hồi hộp lo lắng.
Trong quá trình hoàn thiện các công cụ đầu tư, LeoX cũng sẽ lắng nghe mọi người và bàn với X-team cho thông suốt về định hướng. LeoX tin là chỉ cần xác định đúng hướng và đi không nao núng thì rồi sẽ đến đích.
“It does not matter how slowly you go as long as you do not stop”
