Những câu hỏi cần trả lời trước khi mua trái phiếu

Đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, NĐT có thể tính trước lợi nhuận. Vì vậy, điều quan trọng nhất khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp là quản trị rủi ro.

Để hạn chế rủi ro khi đầu tư trái phiếu, NĐT cần làm rõ đến cùng các vấn đề sau với người bán trái phiếu:

1. Mục đích sử dụng vốn

Doanh nghiệp vay tiền để làm gì ?

Nếu thực hiện dự án thì là dự án nào ? Có khả thi không ? Có trong vòng tròn năng lực (hoạt động kinh doanh cốt lõi) của doanh nghiệp không ?
Nếu là tăng quy mô vốn hoạt động cụ thể là tăng để làm gì ? Tại sao không vay ngắn hạn cho rẻ mà lại phải huy động vốn trái phiếu dài hạn lãi cao ?
Nếu là cơ cấu lại nợ thì là cơ cấu khoản nợ nào ? Tại sao lại cần cơ cấu lại nợ ?

2. Nguồn trả nợ của doanh nghiệp đi vay

Kể cả khi trái phiếu có tài sản bảo đảm thì việc xử lý cũng không đơn giản. Điều NĐT nên quan tâm nhất là doanh nghiệp sẽ có nguồn tiền tương lai từ đâu để trả nợ vay ?

Những câu hỏi quan trọng liên quan đến vấn đề này NĐT nên hỏi :

Doanh nghiệp dùng nguồn tiền nào để trả nợ ?
Ngành nghề và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là gì và có tạo ra dòng tiền ổn định hay không ?
Đâu là những biến số chính sẽ tác động đến dòng tiền tương lai của doanh nghiệp ?
Nếu là doanh nghiệp bất động sản thì những dự án nào sẽ tạo ra dòng tiền trả nợ ? Bạn cần kiểm tra kĩ tính khả thi của các dự án này trên thị trường thực thông qua nhiều nguồn chứ không nên chỉ nghe lời sales trái phiếu (hầu hết sales trái phiếu không kinh doanh bất động sản)
Nguồn trả nợ thể hiện ở đâu trên báo cáo tài chính (yêu cầu người tư vấn bán hàng chỉ rõ) : Kiểm tra kĩ xem lịch sử các năm trước dòng tiền đến từ hoạt động kinh doanh (CFO ở báo cáo lưu chuyển tiền tệ) có đủ lớn hay không ?
Hệ số nợ / vốn chủ sở hữu (Debt / Equity) là bao nhiêu lần ? Hệ số này càng cao càng rủi ro (thận trọng với mức trên 3x)
Hệ số nợ / EBITDA bằng bao nhiêu lần ? EBITDA (lợi nhuận trước thuế và khấu hao) là nguồn trả nợ hàng năm của doanh nghiệp. Hệ số Nợ / EBITDA, tương tự hệ số P/E của cổ phiếu, thể hiện với mức lợi nhuận như hiện tại thì trong bao lâu doanh nghiệp thanh toán được hết nợ. Nếu hệ số nợ /EBITDA > kỳ hạn trái phiếu thì hết sức thận trọng. Ví dụ hệ số này bằng 7x mà kỳ hạn trái phiếu chỉ có 3 năm thì cần hỏi rõ với sales cơ sở nào mà doanh nghiệp có thể trả nợ các gốc và lãi sau 3 năm trong khi lợi nhuận hiện tại cần những 7 năm ?

3. Tính bền vững của doanh nghiệp

Trong đầu tư trái phiếu, doanh nghiệp lãi 5-7 lần thì NĐT cũng chỉ được hưởng lãi cho vay. Nếu NĐT cổ phiếu quan tâm đến tăng trưởng của doanh nghiệp thì NĐT trái phiếu cần quan tâm đến tính bền vững của doanh nghiệp.

Các câu hỏi NĐT có thể làm rõ với sales :

Vị thế của doanh nghiệp trong ngành ? Đây là doanh nghiệp đầu ngành có kinh nghiệm lâu năm hay doanh nghiệp mới ?
Doanh nghiệp ở trong ngành ổn định hay trong ngành có tính chu kỳ cao ?
Năng lực và đạo đức của ban quản trị như thế nào ? Điểm này rất quan trọng trong cả đầu tư cổ phiếu và trái phiếu, đây là câu hỏi định tính cần tìm hiểu.
Lợi nhuận 3 năm liền kề của doanh nghiệp có ổn định không ? Có tăng trưởng không ?
Doanh thu 3 năm liền kề của doanh nghiệp có ổn định không ? Có tăng trưởng không ?

4. Tính minh bạch của doanh nghiệp và đơn vị bán hàng

Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp có dễ hiểu không ?
Báo cáo tài chính của doanh nghiệp có các khoản chi khó hiểu không như cho cổ đông vay vốn ? Chuyển vốn qua lại giữa các công ty ?
Doanh nghiệp có công bố đầy đủ báo cáo tài chính cho NĐT không ?
NĐT có thể dễ dàng xem các hợp đồng liên quan đến việc phát hành trái phiếu không ? Xem thêm về các loại HĐ và đơn vị tham gia giao dịch ở đây.
Doanh nghiệp có niêm yết hay không ? Doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán sẽ phải công bố thông tin theo quy định nên độ minh bạch sẽ tốt hơn.

5. Tài sản bảo đảm

Trái phiếu có tài sản bảo đảm hoặc biện pháp bảo đảm nào không ?
Tài sản bảo đảm là gì và cách thức định giá như thế nào ?
Ai là đơn vị định giá tài sản bảo đảm ?
Nếu là tài sản hữu hình thì tài sản đó có đủ điều kiện pháp lý hay không ? Có được đăng kí giao dịch bảo đảm chưa (yêu cầu cho xem xác nhận đã đăng kí giao dịch bảo đảm)
Nếu là tài sản vô hình như cổ phần cổ phiếu thì tài sản này được đơn vị nào phong tỏa và quản lý ? Có được phong tỏa tại trung tâm lưu ký chứng khoán VSD không hay chỉ phong tỏa tại công ty chứng khoán ?
Nếu là bảo lãnh ngân hàng thì bảo lãnh đó có phải vô điều kiện và không hủy ngang không ?
NĐT cần xem kĩ định giá tài sản bảo đảm xem đó có phải định giá hợp lý không ?
Tài sản có nguy cơ bị sụt giảm giá trị không ? Nếu có thì yêu cầu bổ sung tài sản bảo đảm sẽ diễn ra như thế nào ?
Quy trình xử lý tài sản bảo đảm khi DN vi phạm nghĩa vụ ra sao ? Ai là đơn vị xử lý và mất khoảng bao nhiêu ngày để thu hồi được tiền ?

6. Thanh khoản khi bán lại

Khi cần bán lại trái phiếu thì thanh khoản được đảm bảo như thế nào ?
Có cam kết chắc chắn mua lại trái phiếu khi NĐT cần bán lại hay không ?
Đơn vị cam kết có đủ uy tín hay không ?

7. Lãi suất thực nhận

Lãi suất thực nhận đã sau tất cả các loại thuế phí chưa ?
Lãi suất này là lãi suất được trả thực về tài khoản hay đã được tính thêm phần tái đầu tư coupon để làm đẹp ?

----------------------------------------------

Bạn không cần có tất cả các câu trả lời Positive thì mới có thể đầu tư. Tuy nhiên, khi hỏi rõ các vấn đề sẽ giúp NĐT hiểu rủi ro có thể nằm ở những đâu ?

NĐT trái phiếu nên đặt ra:

Mức rủi ro tối đa mà mình có thể chấp nhận
Hiểu rõ càng nhiều rủi ro thì mức lãi suất bù đắp tương ứng càng phải đủ cao để đánh giá xem cơ hội được giới thiệu có đủ hấp dẫn chưa