Mối quan hệ mâu thuẫn lâu đời.
Hoá ra giữa Thái Lan và Campuchia đã có lịch sử ngàn đời những mâu thuẫn và căng thẳng. Những sự kiện trong quá khứ tạo ra những cuộc chiến “hồn dân tộc”, kiểu như luôn có 1 sự ngấm ngầm giữa Việt Nam - Trung Quốc, Hàn Quốc - Nhật Bản vậy. Thái và Campuchia cũng có 1 lịch sử mâu thuẫn như thế.
Thời kỳ cổ - trung đại (thế kỷ thứ 9 tới 13) đế chế Khmer đã từng kiểm soát phần lớn lãnh thổ Thái Lan hiện này. Sau đó vương quốc Ayutthaya (Thái Lan ngày nay) đánh chiếm Angkor và khiến Campuchia suy yếu lệ thuộc Thái trong nhiều giai đoạn. Xung đột cũng lặp lại trong thời kỳ 1863-1953 khi Pháp bảo hộ Campuchia và phân chia ranh giới, nhưng đền Preah Vihear vẫn là vùng bị tranh chấp.
Nguyên nhân của căng thẳng ngày nay
Xuất phát chủ yếu từ việc tranh chấp lãnh thổ ranh giới nhất là xoay quanh quanh đền Preah Vihear, Vịnh Thái Lan (liên quan tới khai thác khí đốt).
- Đền Preah Vihear là di sản vàng son của đế chế Khmer nhưng cũng từng thuộc vương quốc Ayutthaya (Thái Lan ngày nay) nên Thái cũng xem đền này là một phần lịch sử. Mỗi lần tranh chấp, đôi bên đều dùng đền Preah Vihear như một biểu tượng không được để mất đất tổ tiên nhưng bản chất ngoài “hồn dân tộc” thì đền này còn là vị trí quân sự chiến lược vì đền nằm ở vùng cao mà từ đó có thể quan sát được toàn vùng biên giới giữa Thái và Campuchia, ai kiểm soát khu vực này sẽ có lợi thế chiến lược trong phòng thủ. Ngoài ra thì còn có thể khai thác tài nguyên rừng, du lịch vì đền này được Unesco công nhận là di sản thế giới. Campuchia hiện muốn khai thác tuyến du lịch này nhưng Thái Lan vẫn giữ quân quanh khu vực đền.
- Vịnh Thái Lan thì lại là nguồn dầu khí khổng lồ, tương đương nhu cầu năng lượng của hai nước trong 20-30 năm tới. Thái Lan phụ thuộc sâu vào khí đốt (⅔ năng lượng là điện từ khí đốt) nên khu vực này là huyết mạch năng lượng của Thái Lan. Campuchia hiện vẫn phụ thuộc nhập khẩu điện và xăng dầu từ Thái nên cũng muốn tự chủ. Campuchia do đó nghiêng về Trung Quốc để được hỗ trợ về hạ tầng cảng và khai thác dầu. Thái lại liên kết với Mỹ và Nhật vì Mỹ và Nhật đều không muốn Trung Quốc độc quyền trong khu vực.
Liệu có biến tấu thành điểm chạm nóng giữa các cường quốc lớn?
Tranh chấp giữa Thái và Campuchia đã tồn tại và lặp đi lặp lại lâu đời, nó vừa là câu chuyện hồn dân tộc, dễ khuấy lên tinh thần yêu nước, nhưng nó cũng đồng thời là những lợi ích kinh tế to lớn đằng sau.
Ở giai đoạn cuối chu kỳ, chúng ta sẽ thấy các mâu thuẫn ngày càng phát sinh nhiều và dễ xảy ra xung đột, đơn giản vì miếng bánh không to lên nữa, khó kiếm hơn nên phải giành "miếng ăn" của nhau. Nói mở rộng thêm 1 chút thì hướng đó không chỉ là chuyện giữa các nước, mà còn là mâu thuẫn giữa các giai cấp trong cùng 1 xã hội, khoảng cách giàu nghèo sẽ ngày càng lớn. Càng bơm tiền, khoảng cách giàu nghèo sẽ càng cách xa hơn vì cung tiền tăng sẽ làm tài sản tăng giá, mà người sở hữu tài sản lại là người giàu.
Quay lại câu hỏi liệu xung đột giữa Thái Lan và Campuchia liệu có kéo theo sự tham gia của Trung Quốc hay Mỹ-Nhật tại Đông Nam Á không thì LeoX cho rằng sẽ chỉ ở mức độ ủng hộ ngầm chứ xác suất chuyển biến thành xung đột căng thẳng như khu vực Trung Đông thì không cao. Lý do:
- Khu vực Đông Nam Á đang là 1 trung tâm sản xuất lớn của thế giới, các bên cả sản xuất lẫn tiêu thụ đều thiệt hại nếu căng thẳng leo thang dẫn tới gián đoạn chuỗi cung ứng.
- Thái Lan và Campuchia phụ thuộc lẫn nhau, Thái Lan là nguồn cung hàng hoá và năng lượng cho Campuchia, Campuchia xuất khẩu lao động, du lịch sang Thái. Quân sự của Thái mạnh hơn nên dễ áp đảo nếu không bị đẩy lên thành kiểu chiến tranh uỷ nhiệm.
- Asean có cơ chế đối thoại và hoà giải và đã hoá giải nhiều căng thẳng biên giới. Đông Nam Á khác Trung Đông ở chỗ ưu tiên “kinh tế trước, chính trị sau” và về hồn dân tộc cũng không thuộc type hiếu chiến, cảm tử với những thù hận xung đột tôn giáo sâu nặng như Trung Đông.
Mặc dù bài viết để tìm hiểu thêm về những diến biến gần đây của các láng giềng, nhưng nhân đây LeoX cũng muốn nhắn nhủ tới mọi người. Đây là giai đoạn mà sự bất ổn và xáo trộn sẽ xảy ra ở mọi phần tử xã hội, từ layer các quốc gia, xuống tới layer từng cá nhân.
Với các cá nhân, chúng ta không thể làm gì để thay đổi guồng quay của chu kỳ, mà cần nhận biết và biết cách trú ẩn khỏi cơn bão cả về kinh tế lẫn tinh thần.
- Về kinh tế, cần cơ cấu tài sản của bạn chu ít nhất 3 năm tới 1 cách hợp lý để phòng bị.
- Về tinh thần, hãy quay vào trong nhiều hơn, tập trung hơn cho việc phát triển bản thân và nội tại, tránh drama, tránh những việc vô bổ, hãy để tâm bình thản và trí tuệ sáng suốt để không bị cuốn theo cơn bão.
