Đầu tư vào Bitcoin là đầu tư vào tiền điện tử, nhưng đầu tư vào tiền điện tử, chưa chắc đã phải đầu tư vào Bitcoin.

Chú thích: Đầu tư ở đây là hoạt động mua và nắm giữ một loại tiền điện tử (Spot exchange, Private Sale) chứ không phải là các hình thức mua bán quyền chọn (Binary Option) hoặc hợp đồng tương lai (Future Contract), phái sinh (Derivative).

Trong bài viết này, mình sẽ giới thiệu về các loại tiền điện tử và cơ sở để người ta đầu tư vào chúng.

Trong tiền điện tử có thể chia ra là 3 loại chính: Platform Coin – Ultility Token và Security Token. Trong mỗi loại sẽ được chia ra làm nhiều mục đích sử dụng khác nhau. Mình sẽ đi chi tiết vào từng loại bên dưới.

1. Platform Coin được hiểu là các đồng tiền điện tử của 1 blockchain riêng biệt. Ví dụ Bitcoin, Ethereum, NEO, Monero… là những đồng coin có blockchain riêng. Như bài viết đầu tiên của chị LeoX về Blockchain thì bạn đã biết rằng blockchain là một cơ sở dữ liệu được lưu trữ bởi rất nhiều bên (gọi là các node) – vậy thì tại sao các bên đó cần tốn tài nguyên phần cứng để lưu trữ dữ liệu và xác thức dữ liệu – mà không phải là chỉ đi dùng lại của bên khác? Đó là lý do tại sao các blockchain này cần có các đồng coin – các đồng coin này là phần thưởng dành cho những ai tham gia vào việc xác thực và bảo vệ dữ liệu.

Tuy nhiên không phải đồng coin và blockchain nào cũng có mục đích giống nhau. Hiện tại đang trong platform coin có thể chia thành 2 loại:

1.1. Coin chỉ được dùng như một phương thức để lưu trữ giá trị hoặc trao đổi. Bitcoin, DASH, Monero, XRP.. là những đồng coin như vậy. Các đồng coin được xây dựng trên blockchain thế hê 1, blockchain thế hệ 1 chỉ có mục đích là ghi nhận và lưu trữ dữ liệu - ở đây là dữ liệu các giao dịch , bản chất là nợ. Vì tính tiện ích của nó: tốc độ giao dịch nhanh, phí giao dịch thấp hoặc bằng 0, tính ẩn danh, nên một số cộng đồng chấp nhận sử dụng chúng thay thế cho các phương thức thanh toán khác. Vì chỉ dựa trên giá trị trao đổi nên giá của các đồng coin này hoàn toàn dựa vào niềm tin của những người sử dụng nó.

1.2. Coin được dùng để vận hành một nền tảng phi tập trung: Đó là các đồng coin thuộc blockchain thế hệ 2 mới như Ethereum, NEO, EOS… Các blockchain mới này về bản chất là một cỗ máy khổng lồ vận hành một thứ gọi là Hợp đồng thông minh. Mình sẽ giải thích chi tiết hợp đồng thông minh trong một bài viết khác nhưng hiểu đơn giản Hợp đồng thông minh là một loại giao kèo không cần đến sự tham gia của bên thứ 3 làm trọng tài trung gian. Nó hoàn toàn được vận hành bởi các dòng code và được xác nhận bởi những “node” để đảm bảo các hợp đồng thông minh đó chạy 1 cách chính xác như ban đầu – không có sự thay đổi. Và các đồng coin của blockchain này được sử dụng với 2 mục đích: 1 là phần thưởng dành cho những ai tham gia bảo vệ dữ liệu của blockchain này, 2 là nguyên liệu để các Hợp đồng thông minh kia vận hành (giống như 1 loại phí.)

Bây giờ bạn đã khá hiểu Platform coin là gì rồi. Tiếp theo chúng ta sẽ đến Ultility Token.

2. Ultility Token là các mã thông báo (token) được xây dựng trên các blockchain thế hệ 2. Hãy tưởng tượng mỗi blockchain thế hệ 2 này là một trung tâm thương mại – trong đó có rất nhiều các gian hàng, và các dự án muốn xây dựng sản phẩm theo triết lí phi tập trung là các chủ cửa hàng muốn mở shop trong trung tâm thương mại đó, nhờ đó được hưởng những tiện ích sẵn có của TTTM và dĩ nhiên phải tuân theo các quy định của TTTM. Vấn đề là, những dự án như thế nào là phù hợp để sử dụng công nghệ blockchain. Có rất nhiều các dự án xây dựng sản phẩm dựa trên triết lí phi tập trung ở các khía cạnh gọi vốn, điều hành… tuy nhiên điểm chung của các dự án blockchain thành công đều là hướng tới loại bỏ middle man – tức là gần như bất cứ mô hình kinh doanh nào bị phụ thuộc vào 1 bên thứ 3 – đều có thể áp dụng blockchain.

Ví dụ:

Medium là trang mạng xã hội giúp các tác giả tự do có thể đăng bài của mình lên và nhận được tiền thưởng từ medium nếu có nhiều người đọc bài. Mặt khác Medium thu phí định kỳ từ người đọc. -> Medium là 1 trung gian. Steemit, HIVE là các nền tảng cho phép người dùng tự tips tiền của mình cho các tác giả nếu bài viết của họ hay mà không thông qua ai cả.

Amazon là trang thương mại điện tử kiểm soát và thu phí từ các chủ shop khi tạo gian hang trên amazon, và thu hoa hồng khi có đơn hang thành công. Mặt khác cũng thu một vài khoản phí từ người mua hang -> Amazon là một trung gian. Origin Protocol là dự án hướng tới xây dựng một trang thương mại điện tử phi tập trung- tức là cộng đồng sẽ kiểm soát mọi mặt hang, người bán trên đó. Các khoản lợi nhuận thu được từ việc niêm yết, tạo shop, review… đều quay trở lại dưới dạng token của dự án và token dùng để thưởng cho những chủ shop, người mua hàng có đóng góp tích cực.

Google tạo ra chrome, cho phép nhà quảng cáo trả tiền để phát quảng cáo, còn người dùng xem quảng cáo và cung cấp dữ liệu miễn phí để được sử dụng trình duyệt miễn phí. Google là 1 trung gian. Brave là trình duyệt mới cho phép nhà quảng cáo trả tiền cho chính user để họ xem quảng cáo của mình, và khi bạn cung cấp các công tin cá nhân của mình thông qua khai báo, hay thông qua hành vi sử dụng thì bạn nhận được token như là phần thưởng.

Và hãy thử kể ra trong nền kinh tế hiện này có bao nhiêu middle-man? Airbnb, Uber, Grab, Now, Facebook, Fivver, Bank, Netflix, Spotify, Mediafile, Youtube, Viber… mình có thể kể cả ngày mà không hết. Vấn đề là bên cạnh sự tiện lợi mà nó đem lại, là sự thao túng và quyền lực quá lớn.

Các dự án tiền điện tử đa phần đều hướng tới giải quyết vấn đề này. Các ultility token trong các dự án đó được sử dụng như là 1 đơn vị tiền tệ nội bộ –giúp khuyến khích mọi người đóng góp các hành vi tích cực hơn khi sử dụng các sản phẩm phi tập trung đó. Nếu không có tokenomic – thì người dùng sẽ không có động lực để tham gia chia sẻ và đóng góp. Ai đa dùng torrent đều hiểu điều này, khi bạn download file về thì nhiệt tình cắm máy, nhưng down về xong thì rất ít người bật chương trình để share lại cho những người khác.

Giá trị của các ultility token này nằm ở việc sản phẩm sử dụng token đó sẽ giải quyết vấn đề chúng ta bỏ quên hoặc chưa giải quyết được, và quy mô của vấn đề đó to đến đâu.

Vì các dự án này được xây dựng dựa trên các blockchain 2.0 kia nên sự thành công của các dự án này sẽ kéo theo nhu cầu sử dụng và vân hành các blockchain thế hệ 2, kèm theo đó là nhu cầu về coin của blockchain đó.

3. Sercurity token, loại này khá dễ hiểu, nó chỉ đơn giản là phiên bản kỹ thuật số của cổ phiếu, trái phiếu… nên mình sẽ không đề cập nhiều.

Có 2 loại tiền điện tử phụ nữa mà mình cũng giới thiệu luôn đó là : NFT Token (Non-Fungible Token) và Stablecoin.

4. NFT token là các token được xây dựng trên các blockchain thế hệ 2 và từng token có 1 đặc tính riêng biệt. Về phần này các token này được coi là các tài sản hơn là các đơn vị tiền tệ vì sự độc nhất của mỗi token. Giống như con mèo nào cũng là mèo, nhưng lại không có 2 con mèo nào giống hệt nhau cả, và vì thế một số con mèo có thuộc tính đặc biệt hơn hoặc hiếm hơn thì có giá trị hơn các con mèo còn lại. NFT Token thường được ứng dụng trong việc gán tài sản thật vào nó. Ví dụ sau này giấy tờ sở hữu đất sẽ chuyển thành dành token này, chỉ có duy nhất 1 token tương ứng với quyền sử dụng mảnh đất đó và ai nắm giữ token đó có quyền sử dụng miếng đất đó.

5.Cuối cùng là stablecoin – gọi là coin nhưng thực tế nó là các token được xây dựng trên cả blockchain thế hệ 1 và 2. Và thường có giá ổn định và được back bởi các đơn vị tiền fiat. Ví dụ 1 DAI, 1 USDC, 1 USDT, 1 TUSD đều có giá trị xấp xỉ tương đương 1 dollar Mỹ - tưc là khi cầm 1 trong các stablecoin trên bạn có thể đổi được 1 dollar ở các đơn vị phát hành tương ứng.
 

BÀI VIẾT TIẾP THEO MÌNH SẼ VIẾT VỀ CÁC RỦI RO KHÁCH QUAN VÀ CHỦ QUAN KHI ĐẦU TƯ VÀO THỊ TRƯỜNG TIỀN ĐIỆN TỬ.
XIN CÁM ƠN NẾU NHƯ BẠN ĐÃ ĐỌC ĐẾN DÒNG NÀY.