Đầu Tư Dài Hạn Trên Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam

Nhân dịp hôm qua có bác hỏi về đầu tư dài hạn trên thị trường chứng khoán Việt Nam cần cái gì, thì dưới đây là quan điểm của mình. Trước hết, mặc dù mình thiên về nghiên cứu Doanh nghiệp mà người ta hay gọi là PTCB, nhưng mình tôn trọng và ghi nhận thành công của trader, không bao giờ đào thải PTKT hay chê bai câu chuyện trading. Đối với mình thì không có phương pháp hay cuốn sách nào là chén thánh cả.

Thay vì là một bài kể lể thì mình sẽ đi vào trả lời những câu hỏi thường gặp về Đầu tư dài hạn:

Đầu tư dài hạn là đầu tư giá trị?

Có nhiều phương pháp đầu tư đi từ nghiên cứu doanh nghiệp, bao gồm Đầu tư Giá trị, Đầu tư Tăng trưởng, Đầu tư cho cổ tức (Dogs of The Dow), Đầu tư Net-net. Thực ra thì ĐTGT và ĐTTT nhiều người vẫn còn đang nhập nhằng làm một nhưng bản chất hai trường phái này có nhiều điểm đối lập nhau. Nếu ĐTGT là tìm kiếm cổ phiếu dưới giá trị và có tiềm năng ít nhất là giữ nguyên giá trị của mình trong tương lai, thì ĐTTT là trả bằng hoặc cao hơn cho giá trị cổ phiếu của hiện tại nhưng với kỳ vọng bản thân cổ phiếu và doanh nghiệp sẽ liên tục tăng trưởng trong tương lai. Thông thường, ĐTGT phù hợp lựa chọn cổ phiếu bị bán tháo cùng với thị trường, hoặc chưa có thanh khoản, trong các giai đoạn trầm lắng của nền kinh tế. ĐTTT ngược lại, phù hợp với giai đoạn tăng trưởng chung của nền kinh tế mà có lẽ 2017 là năm rực rỡ nhất. FPT, PNJ, MWG, HPG là những cổ phiếu tăng trưởng điển hình (chứ không giống như ĐTGT như nhiều người lầm tưởng)

Đầu tư dài hạn là phải giỏi đọc hiểu BCTC?

Không đủ. Việc nghiên cứu và đánh giá triển vọng dài hạn của một DN bao gồm nhiều thứ cần mổ xẻ, trong đó BCTC có lẽ chỉ là một bước cross check cuối cùng. Bao gồm: Hiểu biết ngành nghề, hiểu biết về mô hình hoạt động của DN, các yếu tố sẽ ảnh hưởng đến KQKD hàng năm, thị trường, đối thủ trong ngành, định hướng chính sách, ban lãnh đạo. Hầu hết những yếu tố kể trên, không nằm trong BCTC. Chính vì câu chuyện hiểu biết ngành nghề, mô hình kinh doanh của DN mà không phải cứ Cử nhân, Thạc sĩ Tài chính là dễ dàng thành công trong Đầu tư. Thậm chí, theo quan sát của mình thì những người có tư duy kinh doanh, làm chủ doanh nghiệp chả hạn, thường có một cái sense lạ kỳ và khác biệt trong việc nhìn nhận các cơ hội đầu tư dài hạn. Trong khi dân tài chính thuần túy như bản thân mình, nhìn chung là thiếu và yếu tương đối trong cái cảm nhận này, vì chủ yếu đến từ đọc sách, báo đài và học thuật.

Nhiều người thích làm Warren Buffet, thích đầu tư giá trị và tưởng rằng đọc một vài cuốn sách học làm giàu có thể làm theo được. Không làm theo được đơn giản vì bạn có vị thế hoàn toàn khác. Vị thế của WB có thể gặp doanh nghiệp, được nghe chính lãnh đạo chia sẻ về định hướng công ty, còn bạn đọc qua báo đài, cố soi BCTC. Ở vị thế tương tự, nhiều nhà đầu tư tổ chức tại VN cũng thành công với nhiều deal nổi tiếng với timeline trên dưới 5 năm. FPTS với MSH, SSI với DHC, DBC, GIL, VDSC với PME…. Ngoài ra là Mekong, VinaCap, Dragon Cap. Nếu bạn không áp dụng được ĐTGT vào thị trường thì đừng đổ lỗi tại vì nó không phù hợp ở VN, mà bạn chưa hiểu rõ yêu cầu của phương pháp này. Xin nhắc lại, cá nhân mình cũng không phải là nhà ĐTGT.

BCTC tại VN thiếu minh bạch, Đầu tư dài hạn khó tồn tại tại thị trường VN.

Minh bạch hay không tạm thời chưa bàn, nhưng như vừa nói ở trên, BCTC không chiếm quá nhiều trong trọng số đưa ra quyết định về 1 case study đầu tư dài hạn điển hình. Đồng thời, định giá cũng không phải là 1 bài toán, không phải giỏi về công thức, excel và số học là có thể đưa ra vùng định giá chính xác, càng không nên chê bai các Báo cáo Phân tích của CTCK là định giá sai. Vì định giá bao nhiêu sẽ phụ thuộc nhiều vào giả định đầu vào (Input): giả định về giá bán tương lai, về triển vọng toàn thị trường, giả định về giá commodity đầu vào, nhiều giả định mang tính dài hạn khác nữa…. Do vậy độ chính xác còn phụ thuộc nhiều vào các giả định này và độ nhạy của giá trị doanh nghiệp so với các yếu tố đó. Việc giả định hợp lý và chuẩn xác, thứ nhất là không thể, thứ hai là đến từ sense về nhiều vấn đề phi tài chính khác. Tuy nhiên, không thể vì thế mà nói định giá là vô nghĩa, nó có nhiều ý nghĩa trong việc đánh giá các yếu tố quan trọng tác động lên định giá DN, từ đó phản ứng với các biến động của DN một cách xác đáng nhất trong quá trình đầu tư. Cái này phải tự thân nhà đầu tư nắm bắt, không có Báo cáo Phân tích nào giúp được cho quý vị.

Tôi sẽ ôm AXX vài năm không nhìn bảng, đó là đầu tư dài hạn?

Không. Đầu tư dài hạn không có nghĩa là mua để đó mấy năm sau quay lại. Đó đơn thuần là betting. Trong khung thời gian dài hạn thì doanh nghiệp biến động không ngừng, đánh giá các thông tin quan trọng, định hướng kinh doanh mới luôn thường xuyên cần phải update. Trừ khi bạn đặt cược niềm tin vào tầm vóc của Ban lãnh đạo.

Vậy nhà đầu tư cá nhân nên làm gì?

Có lẽ Đầu tư tăng trưởng, Đầu tư cho cổ tức là những phương pháp phù hợp hơn cả đối với vị thế của nhà đầu tư cá nhân.

Mình không tôn sùng bất cứ phương pháp đầu tư nào, mình có phương pháp của cá nhân mang tên mình và ai cũng nên như vậy. Có một sai lầm nho nhỏ là tâm lý nhà đầu tư khi nghe những câu chuyện hoa mĩ trong sách vở thường nghĩ rằng đầu tư giá trị là chén thánh. Ồ không, các quỹ đầu tư lớn trên thế giới, trường phái đầu tư rất đa dạng và không phải đầu tư giá trị là phương pháp thành công duy nhất. PYN Elite là một quỹ đầu tư với trường phái đầu cơ nổi tiếng tại Việt Nam và nhìn lại lịch sử, phải thừa nhận rằng họ outperform thị trường khá thường xuyên.

Chút ít lời khuyên sau những lời trên. Rằng chọn phương pháp đầu tư cho bản thân, phụ thuộc vào background của bản thân, tư duy về nền kinh tế cũng như hiểu biết về ngành nghề nào đó (có thể là ngành nghề đang làm công việc chính), và còn là tính cách. Nếu đi theo con đường phân tích cơ bản, hãy biết chút ít về định giá, về đọc hiểu BCTC, và lựa chọn những doanh nghiệp minh bạch về thông tin, đủ lớn để “đỡ mất công” đánh giá tư duy của ban lãnh đạo và thị giá bám sát KQKD (như PNJ, FPT, MWG, HPG….), và...đừng học theo ai cả.

Đối với các anh chị vốn là dân văn phòng và không có quá nhiều thời gian tìm hiểu, không có background tài chính, một lựa chọn an toàn hơn là tìm hiểu nhóm cổ phiếu trả cổ tức thường xuyên, đủ yên tâm để làm tài sản cất giữ và nhận lợi nhuận hàng năm.