Chúc mừng năm mới các bạn ! Năm nay nghỉ Tết kéo dài, mình vừa được du ngoạn trên chuyến bay rộng thênh thang về nước. Tình hình dịch bệnh cũng đáng lo như tình trạng chuyến bay trống rỗng khách vậy. Thời buổi chẳng ai dám ra đường này có lẽ sẽ phù hợp để tư duy về bối cảnh năm 2020.
Trong các bài viết trước mình bàn luận nhiều về doanh nghiệp, tuy nhiên bối cảnh hiện tại có vẻ kinh tế vĩ mô mới là thứ tác động lớn đến thị trường tài chính năm 2020. Bạn LeoX có nhắc nhiều đến chu kỳ kinh tế được định nghĩa theo chu kỳ nợ của Dalio, mình cũng khá thích logic của Dalio khi xác định chu kỳ nợ. Theo đó, nợ không phải là xấu. Ngược lại, nợ rất quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế phát triển, Ví dụ, một nhà phát triển bất động sản sẽ cần vay nợ để phát triển dự án, từ tiền vay nợ sẽ tạo công ăn việc làm cho nhà thầu, đến lượt nhà thầu lại có thể phải vay nợ để mua nguyên vật liệu từ đó tạo công ăn việc làm cho các nhà máy sản xuất vật liệu xậy dựng…Nợ của người này sẽ là nguồn thu của người khác và cứ vậy kinh tế phát triển. Giá nhà tăng lên trong giai đoạn này do cầu cao hơn cung.
Tuy nhiên, đó là khi các khoản nợ được trả đầy đủ. Các nhà phát triển bất động sản tiên phong tạo được lợi nhuận sẽ lôi kéo các nhà phát triển khác vay nợ cùng tham gia. Cung dần vượt quá cầu, nhu cầu mua nhà và giá bán dần chững lại và những nhà phát triển kém năng lực/ vay nợ nhiều hơn bắt đầu gặp khó khăn khi trả nợ. Chủ đầu tư gặp khó khăn sẽ kéo theo vấn đề chi trả cho nhà thầu, nhà cung cấp. Thị trường sẽ sụt giảm khi các khoản vay nợ ngân hàng không được trả đúng hạn, tài sản bảo đảm bị thanh lý dẫn đến sự sụt giảm của thị trường. Ngân hàng cũng sẽ siết chặt cho vay trong bối cảnh thị trường không thuận lợi. Mọi việc diễn biến tương tự với các ngành khác.
Biến động nhu vậy tạo nên một chu kỳ kinh tế hình sin (chứ không phải đường thẳng) khi mà sự sợ hãi luôn dẫn đến việc thắt chặt quá mức và sự hưng phấn luôn tạo ra việc nới lỏng quá mức. Các chu kỳ nhỏ nới lỏng – thắt chặt như vậy tạo ra một chu kỳ nhỏ mà ở điểm kết thúc, nợ bị thắt chặt và sẽ bị cơ cấu lại một phần. Tuy nhiên, nợ vẫn tiếp tục tăng lên sau mỗi chu kỳ nhỏ như vậy (kể cả sau khi bị cơ cấu một phần) và tích lũy dần trong một chu kỳ nợ lớn hơn (bao gồm nhiều chu kỳ nợ nhỏ). Những nghiên cứu của Dalio cho thấy thế giới có thể đang ở trong điểm cuối của một chu kỳ nợ lớn kể từ cuộc Đại khủng hoảng năm 1929. Các bạn có thể đọc về Debt Cycle của Dalio để tìm hiểu thêm về vấn đề này.
Những điểm gì gây nên quan ngại về việc chúng ta đang ở cuối một chu kỳ kinh tế lớn ?
· Mức nợ cao nhất lịch sử từ trước đến nay của những nền kinh tế hàng đầu như Mỹ, Nhật và đặc biệt là Trung Quốc (với số liệu thực tế ước tính có thể lên đến 300% GDP): Sau nhiều lần nới lỏng chính sách tiền tệ, hạ lãi suất, nợ đã được tích lũy rất nhiều.
· Tình trạng trì trệ của các nền kinh tế lớn nhu Châu Âu, Nhật Bản cùng với sự gia tăng của xung đột thương mại.
· Các công cụ chính sách hết room: Nợ công lớn sẽ hạn chế khả năng giảm thuế trong khi lãi suất ở nhiều nước phát triển đã âm dẫn đến việc hạ lãi suất để thúc đẩy kinh tế không còn tác dụng.
· Những rủi ro này đã được nhìn thấy từ 2019 vẫn đang được hỗ trợ bởi quá trình hạ lãi suất nhưng sự xuất hiện của virus Corona có thể tạo ra một sự kiện thiên nga đen khi gây ra việc sụt giảm tiêu dùng đột ngột, đứt chuỗi cung ứng hàng hóa và tăng rủi ro vỡ nợ hàng loạt ở nền kinh tế Trung Quốc vốn đã quá mong manh. Với vị thế đóng góp vào tăng trưởng toàn cầu rất lớn, việc kinh tế Trung Quốc khủng hoảng có thể kéo theo một cuộc khủng hoảng toàn cầu.
Kịch bản xấu có thể xảy ra là gì ?
Sự sụt giảm nhu cầu do dịch bệnh gây ra sự sụt giảm đột ngột về nhu cầu tiêu dùng. Tiêu dùng của người dân là nguồn trả nợ cho các khoản vay, khi sụt giảm dẫn đến các khoản nợ không thanh toán được. Nợ của người này là nguồn thu của người kia nên tình trạng khó khăn về nợ sẽ nhanh chóng lan ra cả nền kinh tế. Các doanh nghiệp buộc phải hạ giá bán sản phẩm hoặc ngân hàng hạ giá thanh lý tài sản bảo đảm. Huy động vốn sẽ không còn dễ dàng khi rủi ro tăng lên.
Lúc này có 4 trường hợp có thể xảy ra:
1. Cắt giảm chi tiêu: Nhà nước tăng thuế, giảm chi tiêu. Các doanh nghiệp chứng kiến cầu giảm tiếp tục cắt giảm nhân viên, chi phí. Người dân ít thu nhập hơn tiết kiệm chi tiêu. Tất cả điều này dẫn tới vòng xoáy giảm phát, mọi người đều dừng chi tiêu và giá cả giảm dần.
2. Vỡ nợ và tái cơ cấu: Các chủ nợ tuyên bố phá sản, người cho vay chịu mất tiền. Nỗi sợ lan rộng tạo nên hiện tượng credit crunch, có nghĩa là không ai dám cho vay nữa. Vì không có tiền cho vay để tái cơ cấu nợ nên tình trạng vỡ nợ lại tiếp diễn gây ra áp lực giảm phát.
>> Giảm phát là điều tồi tệ nhất với nền kinh tế. Tưởng tượng khi hàng hóa bạn sản xuất hay mua về kinh doanh cứ giảm giá dần thì ai còn muốn buôn bán nữa. Nền kinh tế sẽ đi xuống dần. 2 kịch bản đầu tiên là kịch bản hạ cánh cứng, rất tệ với nền kinh tế.
3. Kích cầu kinh tế: Ngân hàng TW hạ lãi suất bơm tiền vào nền kinh tế để tạo lưu thông. Có tiền bơm vào giúp cho doanh nghiệp tái cơ cấu được nợ tiếp tục sản xuất kinh doanh, tránh được áp lực giảm phát như 2 trường hợp trên. Tuy nhiên, điểm khó lần này là rất nhiều nước lãi suất đã âm nên việc hạ lãi suất tiếp không còn nhiều tác dụng. May mắn Việt Nam vẫn ở vị thế khá tốt.
4. Sự dịch chuyển tài sản: Một số cá nhân có tiền sẽ đứng ra mua lại các khoản nợ/ tài sản có tiềm năng. Tài sản sẽ dịch chuyển từ giữa nhóm người có tài sản nhưng không trả được nợ sang nhóm người có tiền mua lại nợ. Trường hợp này nếu diễn ra thì nền kinh tế sẽ ít chịu tác động nhất, chỉ là cơ cấu lại giữa vài nhóm doanh nhân.
Nhà đầu tư cá nhân nên làm gì ?
Chúng ta đứng trước rất nhiều uncertainties: Không thể biết dịch Corona kéo dài bao lâu? Không biết thực trạng nợ tại Trung Quốc ? Không biết khả năng giải cứu kinh tế của các chính phủ ? Hiện trạng kinh tế Việt Nam khá tốt nhưng không thể tránh khỏi ảnh hưởng toàn cầu.
Bạn mong đợi gì ở nhịp này của thị trường ?
- Lãi suất đã âm sẽ âm hơn ?
- Các quỹ chỉ số ETFs thừa tiền từ việc nới lỏng tiền tệ sẽ mua cổ phiếu bất kể giá nào vẫn sẽ rủng rình như vậy trong năm 2020 ?
- Các doanh nghiệp venture capital huy động tiền dễ dàng sẽ vẫn mua Wework với giá trên trời ?
Nên làm gì ?
Mình chia sẻ view đầu tư với bạn LeoX:
- Play safe - liquidity is king: Phân chia tài sản vào những thứ an toàn và thanh khoản cao như tiền gửi tại các ngân hàng tốt, trái phiếu doanh nghiệp hàng đầu và vàng. Vàng là nơi trú ẩn rất tốt trong khủng hoảng.
- Tránh đánh quả, tránh tham lãi cao đầu tư các trái phiếu rác ở thời điểm này.
- Giữ các bất động sản pháp lý đầy đủ, vị trí tốt (nếu có thể tạo được dòng tiền thì càng tốt). Tránh xa các bất động sản pháp lý yếu, hạ tầng xung quanh kém (không sử dụng được ngay).
- Chỉ giữ cổ phiếu nếu bạn thực sự hiểu rất rõ tiềm năng của cổ phiếu trong năm 2020. Năm nay không phải năm tốt để thử (trừ khi có đợt sales off mạnh).
- Dành thời gian nghiên cứu lịch sử các cuộc khủng hoảng, khủng hoảng nếu biết tận dụng có thể là cơ hội tốt vì triển vọng dài hạn của VN vẫn rất ok. Nghiên cứu trước những doanh nghiệp tốt để mua. Ngoài ra, mọi chuyện có thể không quá tệ, lúc đó chiến lược có thể thay đổi.
